ମାନସୀ

କି ଗୀତ ଗାଇ ତୋଷିବି ପ୍ରାଣ

ମାନସେ ମୋର ମାନସୀ ଛବି,

ଯେଉଁ ଅମୃତ ଢାଳିଛି ସେତ

ଜାଳିଛି ମୋର ପିପାସା ପବି ।

ଧୈର୍ଯ୍ୟ ନାହିଁ ହୃଦୟ ମାନେ

ଯିବାକୁ ଇଚ୍ଛେ ତାହାରି ପାଶେ,

ତାହାରି ରୂପ-ମଦିରା ପାନେ

ପାଗଳ ହୋଇ ନାଚିବା ଆଶେ ।

ତାହାରି ଅଙ୍ଗ ସଙ୍ଗ ପାଇଁ

ଦେବାକୁ ତ୍ୱରା ଜୀବନ ବଳି,

ସୀତାର ରୂପେ ମୁଗ୍‌ଧ ହୋଇ

ଜୀବନ ଦେଲା ରାବଣ ବଳୀ ।

ନାହିଁ ଅସାଧ୍ୟ ଜଗତେ କିଛି

ରୂପସୀ ଯେବେ କଟାକ୍ଷ ହାଣେ,

ଜୀବନ ଦାନ ତୁଚ୍ଛ ନର

ନରକ ବରେ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ପ୍ରାଣେ ।

ରୂପର ଶୋଭା ଶୂନ୍ୟ ଜଣା

ରୂପର ଛଟା ମାୟାର ଫନ୍ଦି,

ତଥାପି ସେଥି ତରୁଣ ମନ

ଇଚ୍ଛଇ ଆପେ ହୋଇବ ବନ୍ଦୀ ।

କିଏ ନ ଜାଣେ ରୂପସୀ ଅଙ୍ଗ

ଧୂଳିର ସନେ ମିଶିବ ହେଳେ,

କିଏ ନ ଜାଣେ ରୂପସୀ-ଶୋଭା,

ଶୂନ୍ୟେ ମିଶେ ସମୟ ହେଲେ ।

କାହିଁବା ନୁର କାହିଁବା ହେଲେନ୍‌

କାହିଁବା ରାଧା ଗୋପ ଛଇଳା,

ସମୟ ଭେଦି ଅତୀତେ ଚାହିଁ

ଦେଖିବ ସବୁ ମାୟାର ଖେଳା ।

ରୂପସୀ ରୂପ ନିହିତ ଚର୍ମେ

ଚର୍ମ ଯେବେ ନେବେରେ କାଢ଼ି,

କୁତ୍ସିତ ସେ ଅଙ୍ଗ ଦେଖି

ରୂପର ନିଶା ଯିବ ତ ଛାଡ଼ି ।

ଚର୍ମର ତ ଚରମ ଦଶା

ଭସ୍ମ ସାଥେ ହେବ ବିଲୀନ,

କିଏ ନ ଜାଣେ ଭସ୍ମରାଶି

ତୁଚ୍ଛ ସଦା ମୂଲ୍ୟହୀନ ।

ଜାଣେ ମୁଁ ସବୁ ଚିନ୍ତେ ସବୁ

ତଥାପି ଏ ମୋ ତରୁଣ ମତି,

ଦର୍ଶନକୁ ଚରଣେ ଠେଲି

ଅନୁସରଇ ମାନସୀ-ଗତି ।

ଷୋଡ଼ଶୀ ଯେବେ ରୂପସୀ ମୋର

ମାନସ ପଥେ ହୁଅଇ ଉଭା,

ଚକିତେ ଚକ୍ଷୁ ହୁଅଇ ଥିର

ଅଧୀରେ ଦେଖେ ତା ରୂପ ଶୋଭା ।

ମସ୍ତକେ ତା କବରୀ କଳା

ସୁବାସ ତୈଳେ ହୋଇଛି ବଂଧା,

ଆକାଶେ ନିନ୍ଦି ତାରକା ରାଜି

ଖଚିତ ମଲ୍ଲୀ ରଜନୀଗନ୍ଧା ।

ସିନ୍ଦୂର ବିନ୍ଦୁ ଦୀପ୍ତ ଭାଲେ

କବରୀ ମଧ୍ୟେ ଉଠଇ ଝଳି,

ତରୁଣ ଏ ମୋ କୋମଳ ପ୍ରାଣ

ନିମିଷେ ଦେଖି ଯାଏ ତରଳି ।

ନୟନେ ତାର କି ମଧୁ ଭରା

ନୟନେ ଯେତେ ପିଏ ମୁଁ ରସି,

ପିପାସା ବଢ଼େ ନ ହୁଏ ଶାନ୍ତ

ତାରାଣ ମନ ଉଠେ ଉଲ୍ଲସି ।

ତଳ କୁସୁମ ନାସା ସୁଷମ

ଗୋଲାପୀ ଗଣ୍ତ ରକ୍ତାଧର,

ମୁକ୍ତା ନିନ୍ଦି ରଦନ ପଂକ୍ତି

କମ୍ବୁ ଗ୍ରୀବା ଶୋଭା ଆଧାର ।

ପୃଥୁଳ ତାର କୋମଳ ଦେହେ

କିଏ ଢାଳିଛି କନକ ବାରି

ସବୁଜ ଝୀନ ବସନ ଭେବି

ଅଙ୍ଗ ଆପେ ହୁଅଇ ବାରି ।

ସବୁଜ ଶାଢ଼ୀ ସାଗର ସେ କି

ହୃଦେ ଟେକିଛି ଲହରୀ ଦୁଇ,

ପୁଷ୍ପହାରେ ଫେନିଳ ଗୁନ୍ଥା

ମଲ୍ଲୀ ମାଳତୀ କେତକୀ ଯୂଇ ।

ନୀଳ ପାହାଡ଼ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟେ

ପ୍ରତୀତ ହୁଏ ତଟିନୀ ଯଥା,

ନିତମ୍ବ ବେନି ଭେଦି ବସନ

ତରଙ୍ଗ ରଙ୍ଗେ ରଚିତ ତଥା ।

ଅଳତା ବୋଳା ଚରଣ ତାର

ରକ୍ତ କଇଁ ଧରିଛି ଆଭା,

ଗମନ କାଳେ କମଳ ଫୁଟେ

ତରୁଣ କବି ପରାଣ ଲୋଭା ।

ମରାଳ ନିନ୍ଦି ନବ ହିଲ୍ଲୋଳେ

ହଲାଇ ଅଙ୍ଗ ଚାଲେ ମାନସୀ,

ସବୁଜ ତାର ଶାଢ଼ୀର କାନି

ଧରଣୀ ବକ୍ଷ ଯାଏ ପରଶି ।

ଆଡ଼ ନୟନେ ମୁରୁକି ହସି

ଫୁଟାଇ ରେଖା ଚାରୁ କପୋଳେ,

ଫୁଲାଇ ନାସା ସରମରଙ୍ଗା

ଗଣ୍ତେ ଯେବେ ପୀରତି ଭୋଳେ ।

ବଙ୍କାଇ ତାର ଶୀର୍ଣ୍ଣ କଟି

ବାହୁ ତୋରଣେ କର ପଲ୍ଲବ,

ଲମ୍ବାଇ ହୃଦେ ତଳସ ଟେକି

ହଲାଇ ଧୀରେ ଘନ ନିତମ୍ବ ।

ଦେଖାଇ ସ୍ୱଳ୍ପ ନଗ୍ନ ପୃଷ୍ଠ

ଅତର୍କିତେ ଅନାଏଁ ଫେରି,

ସହସା ଯେହ୍ନେ ବିପଦଗ୍ରସ୍ତା

ଫେରାଏ ମୁଖ କବିରେ ହେରି ।

ମାତର ଏ ମୋ କବିର ପ୍ରାଣେ

କ୍ଷଣିକ ସେ ଯେ ଏଣୀ ଚାହାଣି,

ବିଦ୍ୟୁତର ଆଣେ ଚମକ

ନୀରବେ କେତେ ଯାଏ ବଖାଣି ।

ନୀରବ ଭାଷେ ଦମ୍ଭ ହୃଦୁ

ପଳାଏ କାହିଁ ଅତି ତରାସେ,

ତରୁଣ କବି ତରଳ ମତି

ଧାଏଁ ରୂପସୀ ମାନସୀ ଆଶେ ।

ରୂପ ମଦିରା ନେତ୍ର ଭରି

ପିଇଣ ହୁଏ ପାଗଳ ପରି,

ଉନ୍ମତ୍ତ ସେ ଛୁଟେ ତୁରିତେ

ଶୂନ୍ୟପଥ ତା ଅନୁସରି ।

ମିଶାଇ ଦେବି ଅଙ୍ଗେ ଅଙ୍ଗ

ହୃଦୟେ ହୃଦ ଦେବି ଜଡ଼ାଇ

ପରାଣେ ପ୍ରାଣ ଛନ୍ଦି ମୁଁ ଗୋ

ରୂପର ନିଶା ଦେବି ଛଡ଼ାଇ ।

ନୋହିଲେ ରଙ୍ଗ ଚରଣେ ପଡ଼ି

କରୁଣ ସ୍ୱରେ କହିବି କଥା,

ଚିର ଅଧୀନ ତୁମର ଦାସ

ମେଣ୍ଟାଅ ସଖି ପରାଣ ବ୍ୟଥା ।

କୁପିତା ହୋଇ ଚରଣେ ଯେବେ

ମାନସୀ ମୋତେ ଦେବ ଗୋ ଦଳି,

ପଣତ ଦେବି ଗଲଳାରେ ଭିଡ଼ି

ତାହାରି ଅର୍ଥେ ଜୀବନ ବଳି ।

ମାନସୀ ମୁଖ ନୟନେ ଦେଖି

ମରଣେ ଚିତ୍ତେ ଆଣିବି ଶାନ୍ତି,

ଭୁଲିବି ହୃଦ ଅନନ୍ତ ବ୍ୟଥା

ଭୁଲିବି କାମ ଦମନ ଭ୍ରାନ୍ତି ।

ଶାଶାଙ୍କ ଯେବେ ନୀଳ ଗଗନୁ

ବରଷେ ସୁଧା ଜୋଛନା ଭବେ,

ପ୍ରକୃତିର ଶ୍ୟାମଳ ଦେହେ

ଲାବଣ୍ୟ ଢେଉ ଖେଳେ ଗରବେ ।

ଗରବେ ମୋର ମାନସୀ ତହୁଁ

ଦ୍ୱିତଳ ପୃଷ୍ଠୁ ଆସେ ଓହ୍ଲାଇ,

କୁସୁମ ସାଜେ ସାଜଣ ଅଙ୍ଗ

ଆକାଶୀ ଶାଢୀ କାନି ହଲାଇ ।

ସଧୀରେ ଆସି ସରସୀ କୂଳେ

ବକୁଳ ମୂଳେ ହୁଅଇ ଠିଆ,

କି ଭାବି ମନେ ଆକାଶେ ଚାହେଁ

ତରୁଣ କବି ଫାଟଇ ହିଆ ।

କୋକିଳଜିଣା କଣ୍ଠ ତାର

ଉଠଇ ଯେବେ ମଧୁର ଗୀତି,

ଶୀତଳ ଶାନ୍ତ ସମୀର ବକ୍ଷେ

ଆରୋହି ଭ୍ରମେ ସାରା ପ୍ରକୃତି ।

ତରୁଣ କବି ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ମନେ

ନିରୋଳେ ପିଏ ସେ ସୁଧାରସ,

ଚକିତେ ଚାହେଁ ମାନସୀ ମୁଖେ

ଜୋଛନା ବୋଳା କେଡ଼େ ହରଷ ।

ଶିଖାଇ ଦିଅ ଗାଇବି ସଖି

ଚିବୁକ ଧରି କହିବି ତାର;

କୁସୁମ ସମ ଭାବିବି ଯେବେ

ପ୍ରେୟସୀ କୋପେ କରେ ପ୍ରହାର ।

ସେ ଯଦି ମୋତେ ନ କହି କଥା

କି ଅଭିମାନେ ଯିବ ଲେଉଟି,

ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ ଖସା ଛଡ଼ା କୁସୁମ

ଆଗ୍ରହେ ତଳୁ ନେବି ସାଉଁଟି ।

ହୃଦୟେ ରଖି ତା ଗତି ପଥୁ

ଆହରି ଧଳି ବୋଳିବି ଶିରେ,

ଶୀତଳ ସେତ ଚନ୍ଦନ ଜିଣି

ଲିଭିବ ପ୍ରାଣ-ଜ୍ୱାଳା ଅଚିରେ ।

କୋମଳ ତା’ର ଚରଣ ତଳେ

ଫୁଟିବ କାଳେ କୋମଳ ଘାସ,

ଡାକିବି ତ୍ୱରା ଆକୁଳ ପ୍ରାଣେ

ଆସ ମାନସି ଆସ ଗୋ ଆମ୍ଭ ।

ପତାଇ ଦେବି ହୃଦୟ ମୋର

କହିବି ସଖି ହୁଅ ପ୍ରସନ୍ନା,

ବକ୍ଷ ପରେ ଯାଅସି ଚାଲି

କଦାପି ସଖି ନ କର ମନା ।

ତିମିରାବୃତ ନିଶୀଥେ ଯେବେ

ବିଷାଦମୟୀ ପ୍ରକୃତି ରାଣୀ,

ସମୀର ଶ୍ୱାସେ ଲୋତକ ଛଳେ

ଶିଶିର ବିନ୍ଦୁ ନୟନେ ଆଣି,

ପ୍ରେମିକବର ଆକାଶ ମୁଖେ

ବ୍ୟଥିତ ଚିତ୍ତେ ରହଇ ଚାହିଁ,

କା ଆଶା ପୋଷି ଗବାକ୍ଷ ପଥେ

ମାନସୀ ଆହା ଥାଏ ଅନାଇଁ ?

ଦୀପର ଶିଖା ସମୀର ତାଳେ

ନାଟୁଆ ସେ କି ନାଚେ ହରଷେ,

ଗମ୍ଭୀର ମୂଖେ କି ଆନ ମନେ

ମାନସୀ ବସେ ଅତି ବିରସେ ।

ନୟନେ ଭରି ଲୋତକ ବାରି

କପାଳେ ନିହି ଶିଥିଳ କର,

ଫୁଲାଇ ନାସା ଦୁଃଖ ବିବଶା

କମ୍ପାଇ ଚାରୁ ରକତାଧର ।

ଦୀର୍ଘ ଶ୍ୱାସେ କେବେ ତା ହିଆ

ଅର୍ଦ୍ଧାବୃତ ହୁଏ କମ୍ପିତ,

ସମୀର ସ୍ୱରେ ଚମକି ଉଠେ

ନିରୀହା ଡରେ ହୁଏ ଚକିତ ।

ରୂପସୀ ନେତ୍ରେ ଲୋତକ ଜଳ

ତରୁଣ ମତି କରେ ପାଗଳ,

ରୁପସୀ ମୁଖେ ମଧୁର ହାସ

ଅନ୍ତରେ ଜାଳେ ପ୍ରଳୟାନଳ ।

ଭାଙ୍ଗିବି ଏ ଯେ ନିରୋଧ ଦ୍ୱାର

ପଶିବ ଘରେ ଉନ୍ମତ୍ତ ଯୁବା,

ମାନସୀ ନେତ୍ରୁ ପୋଛିବି ନୀର

କହିବି ସଖି, ଭାବନା କିବା ।

ସଜ କୁସୁମେ କି ଚିନ୍ତା କୀଟ

ଗୋପନେ ଆହା କାଟେ ପରାଣ,

ଜୀବନ ଦେଇ ନାଶିବି ତାରେ

କହ ମାନସୀ କହ ମୋ ରାଣ ।

ମଥାରେ ଧୀରେ ବୁଲାଇ କର

ଲଗାଇ ଗଣ୍ତେ ତୃଷ୍ପିତ ମୁଖ,

କହିବି ସଖି କି ଦୁଃଖ ଆଉ

ମିଳନେ ପରା ସରଗ ସୁଖ !

ସରମେ ଟାଣି ସୁଝୀନ ଶାଢ଼ୀ

ଥରିଲା ପାଦେ ଯିବ ସେ ଉଠି,

ଭଗନ ପ୍ରାଣେ ବିରସ କବି

ହତାଶେ ସିନା ଯିବ ଲେଉଟି ।

ଶିଶିର ସିକ୍ତ ଶ୍ୟାମଳ ଅଙ୍ଗ

ଶୀତଳ ଯେବେ ଶୋଭନ ଧରା,

ପ୍ରାତୀ ସୁନ୍ଦରୀ ସୁନୀଳ ଭାଲେ

ସିନ୍ଦୂର ବିନ୍ଦୁ ନାଇଛି ପରା !

କୋମଳ ରବି ରକ୍ତିମ ଛବି

ସରସୀ ବକ୍ଷେ ଉଠଇ ଭାସି,

ସୁନେଲୀ କର ପ୍ରସାର ସେ ଯେ

ଧରଣୀ ଅଙ୍ଗ ଦିଏ ଆଉଁସି ।

ଚପଲ ମତି ତରୁଣ ବାୟୁ

ଧାଏଁ ସରାଗେ କୁସୁମ ପାଶେ,

ପ୍ରକୃତି ତାର ପ୍ରଣୟିନୀ ଯେ

ପ୍ରକୃତି ଭରା ମଧୁର ହାସେ ।

ମାନସୀ ପ୍ରିୟା ସଜ ସମୀର

ସେବନେ ବୁଲେ କୁସୁମ ବନେ,

ମଧୁର ଠାଣି ଆନନ୍ଦ ଭରା

ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଶୁଭ୍ର ଚାରୁ ଆନନେ ।

ବକୁଳ ଗଂଧେ ଦିଗ ମହକେ

ବାୟୁ ଲହରେ ପଡ଼ଇ ଝରି,

ତାରକା ସମ କୁସୁମ ରାଜି

ଦୋଳିତ ମୁକ୍ତ କଳା କବରୀ ।

ଗୋଲାପୀ ଶାଢ଼ୀ ଖସାଇ ଦେହୁ

ପବନ ସେ ଗୋ ବଡ଼ ରସିକ,

ଗୋଲାପ ମଲ୍ଲୀ କାମିନୀ ଦେହେ

ଗୁଡ଼ାଇ ଧାଏଁ ଚିର ପ୍ରେମିକ ।

ସରମେ ଭୀତି ମରମେ ଆଣି

କର ପଲ୍ଲବ ଛନ୍ଦି ହୃଦୟେ,

ଆସିଲା କେ କି ଦେଖିଲା ଅବା

ଆକୁଳେ ଚାହେଁ ଚୌଦିଗେ ଭୟେ ।

ମାଳତୀ କୁଞ୍ଜୁ ମଧୁରେ ଡାକେ

କୋକିଳ ତୁମେ କିଏ ଗୋ ସଖି ?

ବୁଲାଏ ମୁଣ୍ତ ଦୋଳାଏ କେଶ

କଣ୍ଟକ ଡାଳେ ଯାଏ ତା ଲାଖି ।

ବନ୍ଦୀ ଏବେ ମାନସୀ ମୋର

ଛନ୍ଦ ପଦେ ମାଳତୀ ଲତା,

କମଳ ମୁଖେ ତୁମଇ ଅଳି

କର୍ଣ୍ଣେ କହେ ପୀରତି କଥା ।

ପ୍ରେୟସୀ ପରେ ଅତ୍ୟାଚାର

ସହିବ କିଏ ଯୁବକ ଛାତି,

ପ୍ରୟାରେ ତୁମେ ମକ୍ଷି ଛାର

ପାଗଳ ପ୍ରାଣ ଉଠରେ ମାତି ।

ଅଳି ବେଶରେ ଯିବି ମୁଁ ଥରେ

ଚୁମିବି ତାର ତୋରା ଲପନ

ପବନ ସନେ ମିଶିବି ଅବା

ବୋଳିବି ଦେହେ ଧୂଳି ଚନ୍ଦନ ।

ଲତିକା ହୋଇ ଆଣ୍ଟେ ଭିଡ଼ି

ଅଙ୍ଗ ତାର ନ ଦେବି ଛାଡ଼ି,

କୁସୁମ ହୋଇ ବୃନ୍ତୁ ଅବା ।

ବକ୍ଷପରେ ପଡ଼ିବ ଝଡ଼ି ।

ସରସୀ ତୀରେ ମାନସୀ ପ୍ରିୟା

ପିନ୍ଧି ସିତ ଝୀନ ବସନ,

ହେମ କଳସୀ କଟୀରେ ଧରି

ହୋଇଛି ଉଭା ସାରି ସ୍ନାହାନ ।

କପାଳେ କେତେ ସଲୀଳ କଣା

ମୁକ୍ତା ସମ ଝଳେ କିରଣେ,

ଆର୍ଦ୍ର ବାସୁ ଝରଇ ଜଳ

ପଖାଳିଯାଏ ରଙ୍ଗା ଚରଣେ ।

ଆର୍ଦ୍ର ବାସ ଜଡ଼ିତ ଦେହେ

ନଗ୍ନ ଶୋଭା ଉଠେ ଝଲସି,

ତରୁଣ କବି ଅଧୀର ପ୍ରାଣେ

ରୂପର ମଧୁ ଯାଏ ବରଷି ।

ତରଙ୍ଗ ମାଳ ସରସୀ ବକ୍ଷୁ

ଧାଏଁ ସଘନେ ରୂପସୀ ଆଶେ,

କୂଳରେ ସେ କି ହତାଶ ପ୍ରାଣେ

କୋଡ଼ଇ ମଥା ଅତି ତରାସେ ।

ପାହାଚ ପରେ ପାହାଚ ଉଠି

କୋମଳ ଦେହା ଚାଲେ ଦୋହଲି,

କୁଟୀଳ ପଥେ ସବୁଜ କୁଂଜେ

କୁସୁମ ପରେ ପଡ଼ଇ ଢଳି ।

ପ୍ରିୟ ଗୋବତ୍ସ ସ୍ନେହ ପାଳିତ

ଲେହନେ ଅଙ୍ଗ ଗୋଡ଼ାଏ ପଛ,

ବସନ ମୁଖେ ସେନେହେ ଟାଣି

ହେ-ଏ-ମ ବୋଲି ହଲାଏ ପୁଚ୍ଛ ।

ଆଦରେ କୋପେ ଅନାଇଁ କରେ

ବସନ ଧରେ ସରମେ ଟାଣି,

ଶାରିକା ପୋଷା ଅଧର ଖୁମ୍ପେ

ପକ୍ୱ ସତେ ବିମ୍ବ ଜାଣି ।

ଯେତେ ରୂପରେ ଦେଖିଛି ସଖି

ଲାଖିଛ କବି ଉତଳା ମନେ,

ନୀରୋଳେ କେବେ ଭାବନା ସନେ

ନିଦ୍ରା କୋଳେ ଆସ ସପନେ ।

ଭାବନା ରଥେ ସପନ ପଥେ

ତୁମରି ପ୍ରେମ ମଧୁର ଧାରା,

ପିଇବି ବୋଲି ପାଗଳ ପରି

ଭ୍ରମିଛି ମୁଁ ତ ବିଶ୍ୱ ସାରା ।

ସାଗର ଜଳେ ଝାସିଛି କେବେ

ପଶିଛି ଭୀମ ଅନଳ କୁଣ୍ତେ,

ଆକାଶପରେ ଉଠିଛି ପୁଣି

ବଜ୍ର ମାଡ଼ ସହିଛି ମୁଣ୍ତେ ।

ତୁଙ୍ଗ ଗିରି ଶିଖରେ ବନ

ଗହନ ମଧ୍ୟେ ଭ୍ରମିଛି ଏକା,

ତୁମରି ପ୍ରେମ ଚାଖିବି ବୋଲି

ପାଇବି ବୋଲି ତୁମରି ଦେଖା ।

ନିଦାଘ ତପ୍ତ ସାହାରା ବୁଲି

ଖୋଜିଛି ଆଶା ମରୀଚିକା,

ତୁମରି ରୂପ ହୃଦୟେ ଧରି

ସନ୍ତରିଛି କେତେ ଚିଲିକା ।

ସେଦିନ ଆଜି ନାହିଁ ଗୋ ନାହିଁ

ସେଦିନ ଏବେ ସପନ ସମ,

ସମୟ ତାର ଅଭିନୟଟି

ଦେଖାଇ ମୋର ନାଶିଛି ଭ୍ରମ ।

ନୟନ ଆଗୁଁ ଅପସରିଛି

ମାୟା ପରଦା କୁହୁକ ବଳେ

ଯୁବତୀ ରୂପ ଅନ୍ତିମ ଦଶା

ଦେଖି ନୟନୁ ଲୋତକ ଗଳେ ।

କଳିକା ପୁଟି ହୁଏ କୁସୁମ

କୁସୁମ ପୁଣି ଲୋଟଇ ଧୂଳି,

କ୍ଷଣକ ପାଇଁ ସୋହାଗେ ମାତି

କ୍ଷଣକ ପାଇଁ ଅନ୍ତିମ ଭୁଲି ।

ବାସବ ଚାପ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଅବା

କନକଲତା ବିଦ୍ୟୁଝଟକ,

କ୍ଷଣକ ପାଇ ଆକାଶେ ଉଦି

ଭାବୁକ ଚକ୍ଷୁ କରେ ଅଟକ ।

କୋମଳ ଦୁର୍ବାଦଳ ଉପରେ

କାକର ଟୋପା ରତନ ହାର,

ତପନ କରେ ଝଲସି କ୍ଷଣେ

ବିଲୀନ ହେବା ବିଶ୍ୱ ବେଭାର ।

ଶରତ ଚାନ୍ଦ କମନ ପ୍ରଭା

ବସନ୍ତ ପିକ ମଧୁର ଗୀତି,

ନୁହଇ ଚିର ପରିବର୍ତ୍ତିତ

ଜଗତେ ଏହା ମହତି ରାତି ।

କି ରୂପ ଆଜି ଧରିଛ ସଖି

କାହିଁ ଗୋ ତବ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଛଟା,

ଶୁଷ୍କ ନେତ୍ର କୋଟରାଗତ

କୃଷ୍ଣ କେଶ ହୋଇଛି ଜଟା ।

ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗେ ତବ ଲୋଳିତ ଚର୍ମ

ଗମନ କାଳେ ଥରଇ ଦେହ,

ରୋଗଭୂ ଯେଣୁ ରୋଗରେ ଭରା

ଜୀବନ ଭାର ଲାଗେ ଦୁର୍ବହ ।

ଯାହାର ଦିନେ କଟାକ୍ଷ ବାଣ

ତରୁଣ ପ୍ରାଣ ଭେଦିଲା ଶତ,

ସେ ଆଜି କିଆଁ ଭୂମି ଶାୟିନୀ

ସେ ଆଜି କିଆଁ ଏଡ଼େ ବିବ୍ରତ !

ନ ଦେଖେ ଯୁବା ଆଡ଼ ନୟନେ

ଦେଖିଲେ ଚକ୍ଷୁ ଫେରାଏ ତ୍ୱରା,

ଯୁବତୀ ରୂପ ଯୁବକ ମନ

ତରଳ ସଦା ସଲୀଳ ପରା !

କେ ଆଜି ମୋର ଅନ୍ତରେ କହେ

ଯୌବନ ଯଦି କ୍ଷଣିକ ସଖା,

କ୍ଷଣକ ପରେ ମିଳାଏ ଯେବେ

ଜୀବନେ ଆଉ ନ ଦିଏ ଦେଖା,

ତେବେ ଗୋ କିଆଁ ଶୁଷ୍କ ମୁଖେ

ନୀରୋଳେ ବସି କାଟ ସମୟ,

କ୍ଷଣକ ତବ ଜୀବନ ଯୁବା

ନ କର କେବେ ଜଞ୍ଜାଳମୟ ।

ଶୁଖିଲେ ଫୁଲ ସୁଷମା ତା’ର

ମିଳାଏ ଖର ତପନ କରେ,

କାହିଁକି ତବ ତରୁଣ ପ୍ରାଣ

ତା ଦଶା ଦେଖି ନୀରବେ ଥରେ ?

ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ମଧୁ ପରାଣ ଭରି

ପିଅ ଗୋ ପିଇ ହୁଅ ପାଗଳ

ତଥାପି ପ୍ରାଣେ ଅନନ୍ତ ତୃଷା

ଜଗାଇ ପିଅ ରୂପ ଗରଳ ।

ରମଣୀ ରୂପ-ଅନଳ ଲାଗି

ପରାଣ ତବ ଯାଉ ଗୋ ଜଳି,

ରୂପସୀ ରୂପ-ଗରଳ ପାନେ

ଦିଅ ଗୋ ପଛେ ଜୀବନ ବଳି ।

ଜୀବନ ସତ୍ୟ ଯିବ ଗୋ ଦିନେ

ଯୌବନ ଦିନେ ଯିବ ମଉଳି,

ସମୟ ଥାଉଁ ମାତ ଗୋ ପ୍ରେମେ

ନ ମିଶୁଁ ଦେହ ପଥର ଧୂଳି ।

ଭୂଳିବି ନାହିଁ ମନ୍ତରେ ତବ

ଅନ୍ତରଗତ ଦେବତା ମମ

ରୂପସୀ ବ୍ୟଥା ରୂପର ଛଟା

ମିଳାଏ ପ୍ରାତଃ ଶିଶିର ସମ ।

ବରିବି ତାରେ ଯତନ କରି

ଯା ରୂପ ନିତି ନିତି ନୂତନ,

ନୁହେ ସ୍ଥବିର ନୁହେ ଯେ ଶିଶୁ

ସତତ ଯାର ସ୍ଥିର ଯୌବନ ।

ଜଗତେ ଯାର ଜୀବନ ଚିର

ରୂପସୀ ରାଜ୍ୟ ଭରା ଯା ଦେହେ,

ଅନନ୍ତ ସେହି ପ୍ରକୃତି ରାଣୀ

ପ୍ରେୟସୀ ରୂପେ ବରିବି ସ୍ନେହେ ।

ଚିର ସୁନ୍ଦର ଚିର ମଧୁର

ଚିର ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ସଙ୍ଗୀତମୟୀ,

ନଗ୍ନ ଶାନ୍ତ ସରଳ ସେ ଗୋ

ବିଶ୍ୱ ପ୍ରେମେ ଭରା ତା ଦେହୀ ।

ପୁନେଇଁ ଇନ୍ଦୁ ଅମଳ ମୁଖେ

ପ୍ରତିଫଳିତ ଯା ଚାରୁ ଆସ୍ୟ

କବରୀ ଯାର ବଉଦମାଳ

ବିଜୁଳି ଯାର ମଧୁର ହାସ୍ୟ ।

ତାରକା ଯାର ରତନ ହାର

ସାଗର ଶାଢ଼ୀ କଟୀ ବେଷ୍ଟିତ

ଆକାଶ ଯାର ଅନନ୍ତ ଗୃହ

ତରୁଣ କବି ଚିର ବାଞ୍ଛିତ ।

ତଟିନୀ ମୁଖେ ଗାଏ ଯେ ଗୀତ

ଶିଶିର ଛଳେ ତେଜେ ଲୋତକ

ତାହାରି ପ୍ରେମେ ମାତିବି ମୁଁ ଗୋ

ପରାଣେ ଭରି ନବ ପୁଲକ ।

ବିଶ୍ୱ ପ୍ରେୟସୀ ଅସୀମ ଦେହୁଁ

ନାରୀ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ମାତର କଣା

କି ଶୋଭା ତା’ର ତରୁଣ କବି

ବର୍ଣ୍ଣିବ ତାରେ ଭାଷା ଅଜଣା ।

ରମଣୀ ପ୍ରେମ ଛଳନା ମାତ୍ର

ବିଶ୍ୱ ପ୍ରେମେ ନାହିଁ ତ ଭ୍ରାନ୍ତି

ପ୍ରକୃତି ପ୍ରେମେ ପାଗଳ ହୋଇ

ପରାଣେ ମୁଁ ଗୋ ଆଣିବି ଶାନ୍ତି ।

ଜୀବନେ ତାରେ ବରିବି ପୁଣି

ମରଣେ ହେବି ତା ଦେହେ ଲୀନ

ଅଛି କା ସାଧ୍ୟ ଜଗତେ ମୋତେ

ପ୍ରେୟସୀ ଠାରୁ କରିବ ଭିନ୍ନ ?